Bezcenne dziedzictwo Polski cz. 6. Rzepedź [FILM]

Mało jest w świecie krajów, w których historia kultury materialnej byłaby równie silnie jak w Polsce związana z drewnem (…). Bo też świat form polskiego drewna powstawał dzięki warunkom przyrodniczym krajobrazu, wypełnionego w przeważającej mierze puszczami i leśnymi ostępami.

Cerkiew w Rzepedzi

Powyższe słowa pochodzą z publikacji Jana W. Rączki pt. Architektura drewniana, były myślą przewodnią projektu Drewniany Skarb. Chroniąc dziedzictwo, kreujemy przyszłość. Nie trudno się z takimi twierdzeniami nie zgodzić posiadając w "polskim zasobie" tak piękne i cenne, na skalę światową, obiekty architektury drewnianej.

W kolejnej części cyklu BEZCENNE DZIEDZICTWO POLSKI, zapraszam Was do Rzepedzi, w województwie podkarpackim, w powiecie sanockim.

To właśnie tam, na terenach ówczesnej Łemkowszczyzny, zachowała się piękna unicka cerkiew św. Mikołaja Biskupa. Pierwotnie obiekt wzmiankowany był w 1526 roku. Położona jest na niewielkim wzgórzu. Obecna, greckokatolicka cerkiew filialna, powstała w 1824 r. Odnowiona i przebudowana w roku 1896 r. (m.in. dokonano zmiany w konstrukcji dachu; przemalowanie ikonostasu, przez Josipa Bukowczyka; dobudowano również zakrystię, którą rozebrano w 1969 r.) oraz kaplicę boczną (którą rozebrano w 1972 r.). Obiekt reprezentuje typ północno-wschodni cerkwi łemkowskiej, wariant bezwieżowy (wg R. Brykowskiego, zwany również osławickim). Często wymieniana jako typ wschodniołemkowski. 

Cerkiew w Rzepedzi i pobliskim Turzańsku, to dwie starsze zachowane do dzisiaj (po spaleniu w 2006 r. cerkwi w Komańczy), bezwieżowe cerkwie typu północno-wschodniego. W 2010 r. odbudowano i konsekrowano cerkiew w Komańczy, zatem obecnie mamy ponownie trzy tego typu obiekty.

Do świątyni prowadzą schody

Wejście główne

 
Drewniana, konstrukcji zrębowej. Orientowana. Trójdzielna. Prezbiterium mniejsze od nawy, zamknięte trójbocznie z boczną zakrystią. Dachy namiotowe, kryte gontem z trzema ośmiobocznymi wieżyczkami z cebulastymi, blaszanymi hełmami i pozornymi latarniami z krzyżami. Nad wejściem wyryty napis fundacyjny z datą „1824”. Wewnątrz sklepienia zwierciadlane. Polichromia figuralno – ornamentalna z 1896 r. autorstwa J. Bukowczyka. Chór muzyczny z wypukłą balustradą i namalowaną cerkwią na parapecie z okresu przed przebudową w 1896 r. i katedrą w Przemyślu. Ikonostas z 1 poł. XIX w. uzupełniany w 1896 r. Ołtarz główny i dwa ołtarze boczne neobarokowe z 2 poł. XIX w. W ogrodzeniu z kamienia wkomponowana dzwonnica drewniana konstrukcji słupowo – ramowej z okresu budowy cerkwi. Zbudowana na planie kwadratu, trójkondygnacyjna, o ścianach pochyłych ku górze. Zwieńczona dachem namiotowym z hełmem i pozorną ośmioboczną latarnią.

Współczesne wyposażenie. Ikonostas uzupełniony w 1896 r., czterostrefowy, architektoniczny, zdekompletowany (brak ikon w strefie Deesis i tond w zwieńczeniu). W strefie ołtarzy ikony: Matki Boskiej z Dzieciątkiem i Chrystusa Błogosławiącego. Ikony namiestne posiadają rzadko spotykany owalny kształt. Carskie wrota ażurowe z motywem winnej latorośli; we wrotach diakońskich wizerunki dwóch diakonów w tondach. Pozostałe ikony malował w 1896 roku Josip Bukowczyk. Ołtarze boczne o charakterze barokowym, architektoniczne z nowszymi ikonami; pierwszy i drugi przy ikonostasie; trzeci w prezbiterium, połączony z tabernakulum. Ikona św. Anny Samotrzeć z św. Joachimem i Józefem. Krzyż procesyjny ruski, dwustronnie malowany.

Wnętrze. Polichromia na suficie

Ołtarz z ikonostasem

Obok cerkwi cmentarz z wieloma cennymi nagrobkami, m.in. Iwana Warchoła (zm. 1927) kamienny; na cokole płaskorzeźba św. Mikołaja, w zwieńczeniu krzyż, wykonany przez kamieniarza z Brusna Starego. Pochowany jest tu również Stanisław Niezabitowski (oficer WP podczas Powstania Listopadowego, a późniejszy właściciel Rzepedzi) a także biskup Teodor Mankowicz.

Obecnie cerkiew w Rzepedzi użytkowana jest zarówno przez katolików obrządku bizantyjskiego i łacińskiego.

Widok od strony cmentarza

Zapraszam, na kilkuminutowy film. Będzie piękna cerkiew, w jeszcze piękniejszych okolicznościach przyrody, z piękną muzyką:)

Jeżeli jesteś ciekawy poprzednich części jakie pojawiły się na blogu zapraszam do zajrzenia i zaznajomienia się z tematem architektury drewnianej.
Część pierwsza, dostępna TUTAJ.
Część druga, dostępna TUTAJ.
Część trzecia, dostępna TUTAJ.
Część czwarta, dostępna TUTAJ.
Część piąta, dostępna TUTAJ.

 Ciekawe linki:
* DZIEDZICTWO ARCHITEKTURY DREWNIANEJ W POLSCE / kliknij TUTAJ
* ARCHITEKTURA DREWNIANA W POLSCE / kliknij TUTAJ
* SZLAK ARCHITEKTURY DREWNIANEJ / kliknij TUTAJ
* GOOD IDEA - Nieznane PEREŁKI Polski: drewniane kościółki / kliknij TUTAJ
* LISTA ŚWIATOWEGO DZIEDZICTWA UNESCO / kliknij TUTAJ
* KOŚCIOŁY DREWNIANE W POLSCE / kliknij TUTAJ

Jeżeli przeoczyłeś/aś ostatni wpis z ROZTOCZA, zajrzyj TUTAJ.

Jeśli podoba Ci się to co robię, jaką pracę wykonuję i chcesz mnie wesprzeć w rozwoju bloga i kanału na youtube możesz udostępnić stronę w swoich mediach społecznościowych lub postawić mi wirtualną kawę :) Kliknij poniżej i wypijmy kawę wg Twojego uznania :) Będzie mi bardzo miło.

Tekst, opracowanie, film, zdjęcia: Przemek Posadzki