Bezcenne dziedzictwo Polski cz. 15. Kraków Mogiła [FILM]

Drewno ma to do siebie, że możemy z niego "uzyskać" niemalże wszystko, co niezbędne jest człowiekowi do życia. Począwszy od ognia, który daje nam ciepło, przez przedmioty użytku codziennego, kończąc na budowlach, dających nam schronienie w postaci domu czy obiektów świeckich i sakralnych. Te ostatnie, z wymienionych, potrafią przetrwać wieki ciesząc swoim wyglądem i kunsztem architektonicznym, niemalże każdego z odbiorców.

Kościół św. Bartłomieja. Kraków - Mogiła

Dziś zapraszam Was do Krakowa. Dokładnie do Mogiły. Dziś, to część krakowskiej dzielnicy Nowa Huta (od 1950 r.). Niegdyś wsi (duchownej), będącej w posiadaniu Opactwa Cystersów.

Nazwa miejscowości, wiąże się z Wandą, córką legendarnego władcy Krakowa – Kraka, która nie chcąc poślubić Niemca Rytygiera, miała utopić się w Wiśle. W pobliżu miejsca, gdzie zostało odnalezione jej ciało, usypano mogiłę.
Dziś, pośród miejskiego zgiełku, naprzeciw wspomnianego Opactwa, stoi niepozorny drewniany  kościółek św. Bartłomieja.

Jak podają źródła, ta niewielka świątynia należy do najstarszych i najcenniejszych zachowanych obiektów sakralnych architektury drewnianej w Małopolsce.

Kościół zbudowany został w 1466 r. z inicjatywy opata pobliskiego klasztoru cystersów, Piotra Hirszberga z Biecza. Budowniczym był cieśla i snycerz Maciej Mączka. Jego sygnaturę znajdziemy na bogato zdobionym, zachowanym do dziś południowym portalu kościoła.
Remontowany w 1587 r. Przebudowany w około 1740 roku - dobudowa bocznych kaplic p.w. Świętej Anny i Izydora i zakrystii ze skarbczykiem. Kilkukrotnie odnawiany w 1782, 1839 (dobudowa dwóch krucht), 1887, 1905 r. i latach 1965 – 68 i 1994 – 96.

Na pierwszym planie: dzwonnica - brama z 1752 r.

Kościół św. Bartłomieja. Widok, tuż po przejściu przez bramę

BUDOWA I WYPOSAŻENIE
Kościół drewniany, trójnawowy konstrukcji zrębowej. Orientowany, zbudowany w stylu późnogotyckim na planie krzyża łacińskiego z dwoma bocznymi nawami. Dwie boczne kaplice, zamknięte prostokątnie, zwieńczone trójkątnymi szczytami tworzą pozorny transept. Prezbiterium zamknięte trójbocznie z boczną piętrową zakrystią. Dwie kruchty od frontu i z boku nawy. Dach jednokalenicowy, kryty gontem z ośmioboczną wieżyczką na sygnaturkę. Zwieńczoną strzelistym hełmem iglicowym z latarnią. Wokół przyziemia świątyni fartuch gontowy. Okna zamknięte ostrołukowo i zdobione dekoracją roślinną. Zachowany portal ostrołukowy z dekoracją roślinną z 1466 r.

Wnętrze podzielone dwoma rzędami ozdobnych słupów z ostrołukowymi arkadami. Strop płaski z fasetą, w nawie zaskrzynienia. Chór muzyczny o prostej linii parapetu, wsparty na czterech słupach. Prospekt organowy barokowo-klasycystyczny z pozytywem organowym z 1855 r., zbudowany przez Antoniego Sapalskiego i przebudowanymi w latach dwudziestych XX w. i w 1999 r. Polichromia rokokowa z około 1766 r., autorstwa brata Mikołaja. Motyw medalionów z portretami papieży, biskupów, świętych, ewangelistów i uczonych oraz kartuszy z herbami. Przedstawienie świętego Bernarda z MB z Dzieciątkiem na suficie. Wizerunki świętych Izydora i Bartłomieja w kaplicach. Uzupełniona ornamentem i motywami geometrycznymi.

Kościół św. Bartłomieja widziany z dzisiejszego ogrodu - niegdyś przykościelnego cmentarza

Fragment drzwi

Świątynia widziana od strony sąsiadującego Opactwa Cystersów

Ołtarz główny z 1720 roku. Ołtarze boczne i w kaplicach: jeden wczesnobarokowy z 1639 r. i trzy rokokowe z 2 poł. XVIII w. Ambona rokokowa. Chrzcielnica drewniana o kształcie kielicha na kamiennej podstawie z przeł. XVI i XVII wieku. Ogrodzenie drewniane z daszkiem gontowym i dzwonnicą - bramą z 1752 r. Zbudowana na planie kwadratu, konstrukcji słupowej, krytą kopułą gontową. Źródło: TUTAJ.

Najcenniejszym zabytkiem we wnętrzu kościoła jest gotycki, dębowy, ostrołukowy, bogato profilowany, portal wykonany przez Macieja Mączkę w 1466 r. Zdobią go płaskorzeźbione ornamenty roślinne, dwie tarcze z herbem Odrowąż oraz minuskułowy napis: „[Sub]Anno Domini Mccc Lxvi: ad hon[orem Dei et] Regine coelorum Mathias Manczka f[ecit ?]” („w 1466 roku na chwałę Boga i Królowej Niebios Maciej Mączka kościół ten wystawił”). Źródło: TUTAJ.

W chwili, kiedy miałem okazję podziwiać kościół św. Bartłomieja, drzwi wejściowe do samej świątyni były zamknięte. Dlatego też osobiście nie wykonałem fotografii wnętrza. Musimy się posiłkować tym co znajdziemy np. w internecie. Trzeba przyznać, że "środek" świątyni jest bardzo imponujący. Rokokowa dekoracja malarska stropów i ścian wykonana ok. 1766 r. Zachęcam do "wysiłku" i poszukania w internecie.

Źródła:
* https://visitmalopolska.pl/obiekt/-/poi/kosciol-sw-bartlomieja-w-krakowie-mogile
* http://www.drewniana.malopolska.pl/?page=obiekty&id=80&word=krak%F3w%20mogi%B3a
* https://zabytek.pl/pl/obiekty/krakow-kosciol-par-pw-sw-bartlomieja
* http://www.kosciolydrewniane.pl/

Jeżeli jesteś ciekawy poprzednich części jakie pojawiły się na blogu zapraszam do kliknięcia poniżej tekstu zakładki / etykiety Architektura Drewniana i tam znajdziesz wszystkie wpisy jakie do tej pory ukazały się w cyklu BEZCENNE DZIEDZICTWO POLSKI.

 Ciekawe linki:
* NARODOWY INSTYTUT DZIEDZICTWA W POLSCE / kliknij TUTAJ
* ARCHITEKTURA DREWNIANA W POLSCE / kliknij TUTAJ
* SZLAK ARCHITEKTURY DREWNIANEJ / kliknij TUTAJ
* GOOD IDEA - Nieznane PEREŁKI Polski: drewniane kościółki / kliknij TUTAJ
* LISTA ŚWIATOWEGO DZIEDZICTWA UNESCO / kliknij TUTAJ
* KOŚCIOŁY DREWNIANE W POLSCE / kliknij TUTAJ
* CERKIEWNIK / kliknij TUTAJ

Jeśli podoba Ci się co robię, jaką pracę wykonuję i chcesz mnie wesprzeć w rozwoju bloga i kanału na youtube możesz udostępnić stronę w swoich mediach społecznościowych lub postawić mi wirtualną kawę :) Kliknij poniżej i wypijmy kawę wg Twojego uznania :) Będzie mi bardzo miło.

Tekst, opracowanie, film, zdjęcia: Przemek Posadzki