Bezcenne dziedzictwo Polski cz. 10. Wisłok Wielki [FILM]

Beskid Niski ma to do siebie, że pomimo burzliwej historii, zachował na swoim terenie perełki architektury sakralnej, charakterystycznej dla tego regionu. Dziś zabieram Was do Wisłoka Wielkiego. Niewielkiej wsi w północno-wschodniej części beskidzkiej krainy.

Wisłok Wielki. Cerkiew św. Onufrego

Wisłok Wielki, jedna z wielu, do dziś zachowanych (po łemkowskich) miejscowości w tej części Beskidu Niskiego. Usytuowana nad rzeką Wisłok, w powiecie sanockim, w gminie Komańcza, w ciągu drogi wojewódzkiej 897.

Dzieje wsi sięgają XIV wieku. A jej powstanie zawdzięcza królowi Kazimierzowi III Wielkiemu, który nadał te ziemie dwóm braciom przybyłym z Węgier - Piotrowi i Pawłowi Balom - źródło TUTAJ.

Wieś w XVIII w. była podzielona na dwie odrębne części. Na tzw. Górną i Niżną, przy zachowanej jedności administracyjnej - każda część posiadała własną cerkiew. Górnowisłocka cerkiew pw. Zesłania Ducha Świętego powstała w 1874. Nie dotrwała jednak do czasów obecnych, została rozebrana po II wojnie światowej - źródło TUTAJ.

Po I wojnie światowej, od listopada 1918 r. do stycznia 1919 r., czyniono starania by przyłączyć miejscowość do czynnie formowanej Republiki Komańczańskiej. W rezultacie ich działań nastąpiło przyłączenie okolicznych terenów do Zachodnio-Ukraińskiej Republiki Ludowej poprzez walkę z Polakami roszczącymi sobie prawo do włączenia tych ziem do granic II Rzeczpospolitej. W 1931 roku wieś rozciągająca się na powierzchni 60,14 km2 wieś liczyła 2767 mieszkańców zamieszkałych w 441 domach.
Współcześnie o bogatej historii wsi świadczą zachowane zabudowania łemkowskie oraz piękne krzyże przydrożne - źródło TUTAJ.

Wejście główne na teren cerkwi przez murowaną dzwonnicę

Dziś Wisłok Wielki, to urokliwa wioska z przepięknymi beskidzkimi krajobrazami. Miejscowość otaczają lasy m.in. Jaśliskiego Parku Krajobrazowego. Jeżeli ktoś z Was poszukuje wytchnienia od miejskiego zgiełku, to ten teren będzie doskonałą "odskocznią".

Po dzień dzisiejszy istnieje w Wisłoku przepiękna drewniana greckokatolicka cerkiew pw. św. Onufrego, pustelnika. Wzniesiona w dolnej części wsi w latach 1850-1854. Obecnie służy jako kościół rzymskokatolicki. Jest znakomitym przykładem lokalnej adaptacji w drewnianej formie wzorca murowanej świątyni „józefińskiej”, przy jednoczesnym zachowaniu regionalnej tradycji budowlanej - źródło TUTAJ

Wspominalem o niej przy okazji relacji jednego ze szlaków, jaki przemierzałem w tym regionie. Zajrzyj TUTAJ i sprawdź w jakich okolicznościach można dotrzeć do tej przepięknej świątyni.

Ikonostas

Budowa i wyposażenie. Drewniana, konstrukcji zrębowej. Trójdzielna, typ północno–wschodni, łemkowski. Orientowana. Prezbiterium mniejsze od nawy, zamknięte trójbocznie z dwoma bocznymi zakrystiami. Babiniec równy szerokości nawy z nadbudowaną wieżą konstrukcji słupowo-ramowej. 

Dach jednokalenicowy, kryty gontem z dwoma wieżyczkami czworobocznymi, nad nawą i prezbiterium. Trzecia większa nad wieżą. Zwieńczonymi baniastymi hełmami i pozornymi latarniami. Wewnątrz stropy płaskie. Chór muzyczny nadwieszony. Belka pomiędzy nawą, a babińcem z datą „1854”. Nad niewyodrębnioną bryłą babińca została usytuowana niewielka wieżyczka. Jest ona ewenementem w greckokatolickiej architekturze sakralnej. Podobna istnieje w cerkwi w Radoszycach. 

Polichromia z XIX w., przemalowana w latach 80 XX wieku. W nawie, na stropie wyobrażenie Zesłania Ducha Świętego. Ikonostas niekompletny i ołtarz główny z 2 poł. XIX w., dwustrefowy z ornamentem neorokokowym. 

Dzwonnica – brama, murowana. Zbudowana na planie kwadratu i zwieńczona blaszanym dachem namiotowym z hełmem. Trzy dzwony z lat 90 XX w. – poświecone przez papieża Jana Pawła II. Ogrodzenie w postaci muru kamiennego.

Obok budynku cerkwi dwa cmentarze, po dwóch stronach.

Wisłok Wielki. Cerkiew św. Onufrego. Dziś kościół obrządku łacińskiego

Na zdjęciu widoczne trzy cebulaste kopuły, wieńczące gontowy dach

Z innej perspektywy

Widok na cerkiew św. Onufrego, od strony jednego z cmentarzy

Zachęcam do odwiedzenia świątyni w Wisłoku Wielkim. Jest jedną z nielicznych cerkwi, którą można obejrzeć w środku. Co jest rzadkim zjawiskiem.

A tymczasem zachęcam do obejrzenia materiału filmowego :)

Jeżeli jesteś ciekawy poprzednich części jakie pojawiły się na blogu zapraszam do kliknięcia poniżej tekstu zakładki / etykiety Architektura Drewniana i tam znajdziesz wszystkie wpisy jakie do tej pory ukazały się w cyklu BEZCENNE DZIEDZICTWO POLSKI.

 Ciekawe linki:
* NARODOWY INSTYTUT DZIEDZICTWA W POLSCE / kliknij TUTAJ
* ARCHITEKTURA DREWNIANA W POLSCE / kliknij TUTAJ
* SZLAK ARCHITEKTURY DREWNIANEJ / kliknij TUTAJ
* GOOD IDEA - Nieznane PEREŁKI Polski: drewniane kościółki / kliknij TUTAJ
* LISTA ŚWIATOWEGO DZIEDZICTWA UNESCO / kliknij TUTAJ
* KOŚCIOŁY DREWNIANE W POLSCE / kliknij TUTAJ

Jeżeli ciekawi Cię mój blog śmiało zajrzyj do pozostałych wpisów. Ostatnimi czasy pogrupowałem posty według tzw. etykiet. Są ze sobą powiązane i pozwalają się lepiej poruszać po stronie. A jeżeli na tyle podoba Ci się moja "twórczość", możesz przekazać dalej, wysłać komuś link, udostępnić w mediach społecznościowych :)

Źródła:
https://zabytek.pl/pl/obiekty/wislok-wielki-cerkiew-greckokatolicka-parafialna-pw-sw-onufreg
https://komancza.pl/s/33/wislok-wielki/
https://pl.wikipedia.org/wiki/Cerkiew_%C5%9Bw._Onufrego_w_Wis%C5%82oku_Wielkim
https://sad.podkarpackie.travel/punkty-szlaku/trasa-iv-sanocko-dukielska/zespol-cerkiewny-cerkiew-greckokatolicka-pw-sw-onufrego-

Jeśli podoba Ci się to co robię, jaką pracę wykonuję i chcesz mnie wesprzeć w rozwoju bloga i kanału na youtube możesz udostępnić stronę w swoich mediach społecznościowych lub postawić mi wirtualną kawę :) Kliknij poniżej i wypijmy kawę wg Twojego uznania :) Będzie mi bardzo miło.

Tekst, opracowanie, film, zdjęcia: Przemek Posadzki