Przydrożne sacrum

Idziesz, biegniesz, jedziesz samochodem, rowerem, czy jakimkolwiek środkiem lokomocji, tuż przy drodze napotykasz przydrożne kapliczki, krzyże oraz niejednokrotnie na obelisk.

Wszystkie te kapliczki czy krzyże stawiane są przez ludzi, przez nas. O czymś nam mówią. Coś chcą nam powiedzieć. O czymś przypominają. Każda z nich ma swoją jedyną, odrębną i niepowtarzalną historię. Jedne czasem sięgają zaledwie kilku dni czy lat, zaś drugie liczą sobie kilkadziesiąt lat, a nawet wiek i więcej.

Leśna kapliczka na szlaku do cerkwi pw. Wniebowstąpienia Pańskiego w Uluczu.

Krzyże i kapliczki, można powiedzieć, że są wszędzie. W miastach, na wsiach, na ich skraju, w lasach, pośród ogromnych połaci pól, przy prywatnych posesjach, na górskich szlakach, na szczytach gór oraz w wielu, wielu innych miejscach.

Przydrożne kapliczki tuż za Tyrawą Solną, a przed wsią Siemuszowa.

Zazwyczaj są to kapliczki i krzyże chrześcijańskie. Np. katolickie, prawosławne. Jedne budowane w hołdzie wdzięczności za życie, zdrowie, za uratowanie od śmierci, za uzdrowienie, na pamiątkę wielu wydarzeń kulturowych czy religijnych. Inne z kolei powstały w miejscy ludzkich tragedii – wojny, bitwy, wypadki komunikacyjne. Dziękczynne, przebłagalne i z prośbą.

„Przydrożne kapliczki i krzyże” trwale wpisały się w krajobraz, kulturę i życie Polaków.

Przydrożna kapliczka, wieś Dębna.

Wiele z tych „pomników wiary” powstawały wg zamysłów autora. Tak jak czuł, „widział w sercu”, jak ówczesna myśl mu podpowiadała.
Budowane były z naturalnego kamienia (bardzo często rzecznego), rzeźbione w kamieniu, drewnie. Kapliczki powstawały na wzór małych domków – kamiennych, drewnianych, z uchylnymi okienkami, drzwiczkami, zwieńczone niewielkim Krucyfiksem.

W Polsce historia i tradycja budowania kapliczek (w różnej formie) sięga tysiąca lat. Z chwilą kiedy dokonano „Chrztu Polski”. Jednakże trudno doszukać się istniejącej do dziś takiej formy kultu religijnego i kultury. Czas zrobił swoje i tak stare kapliczki po prostu nie przetrwały po dziś dzień.
Najstarsze pozostałości po nich, które możemy dzisiaj zobaczyć sięgają XV i XVI wieku.

Przydrożna kapliczka, Mrzygłód.

Zarówno w minionych stuleciach jak i dzisiaj fundatorami kapliczek i krzyży były i są społeczności lokalne, pojedyncze osoby (bardziej zamożne), parafie, całe rodziny także szlachta.

Budowniczowie kapliczek najczęściej umieszczali w nich figurę Jezusa Frasobliwego – zmartwionego losem człowieka.
Jednak najwięcej poświęcono Matce Bożej. W różnych jej obliczach, np. Matkę Boską Niepokalanie Poczętą, Królową Polski, Szkaplerzną, Różańcową, a także Matkę Boską w obliczu Jasnogórskiej Pani.

Przydrożna kapliczka, Mrzygłód.

Umieszczano także figury świętych, np. św. Florian, św. Jan Nepomucen, św. Roch i św. Rozalia, św. Wawrzyniec, św. Józef, św. Krzysztof, św. Benon, św. Jacek, św. Ambroży i wielu innych świętych, patronów.
Autorami samych kapliczek, krzyży i figur byli i są lokalni artyści, którzy najczęściej byli ich wykonawcami z potrzeby serca.
Oprócz tych „standardowych pomników wiary”, przy szlakach komunikacyjnych spotykamy krzyże, mające wymowny charakter. Mówią każdemu kto przechodzi obok, o historii danego miejsca, o tragicznej historii. O śmierci człowieka. W dużej mierze są to po prostu wbite, wbetonowane krzyże, z krótką informacją, niekiedy cytatem z Pisma Świętego.
Na jednych jest zawieszone koło od motocykla – świadczące o śmierci motocyklisty. Przyczepiony bardzo mały fragment samochodu. Niekiedy po prostu przypięte do krzyża zdjęcie człowieka, który w tym miejscu nieszczęśliwie zakończył życie.

Te wszystkie kapliczki, krzyże, każdy obelisk stanowią o naszej polskiej tożsamości. O wyznaniu, przynależności do Kościoła, o naszych zwyczajach, obyczajach, o historii – tej mniej czy bardziej tragicznej.

Są przekazem przeszłości dla obecnie żyjących.

Przydrożna kapliczka, Hłomcza.

Przydrożna kapliczka, wieś Dobra.

Przydrożna kapliczka, wieś Ulucz.

Kapliczka usytuowana tuż przy szlaku na Górę Gruszkę, nieopodal miejscowości Tarnawa Górna.

Sanok. Plac św. Jana. Kapliczka św. Jana Nepomucena.

Leśna kapliczka na szlaku w kierunku miejscowości Bereżnica.

Przyrożna kapliczka, wieś Dudyńce.

Zagórz. Obelisk w lesie Hanusiska.

Gruszka. Miejsce zagłady poległych w obronie Ojczyzny.

Przydrożny krzyż w Międzybrodziu.

Leśny krzyż w mrzygłodzkim lesie, "Na pamiątkę uchwalenia 190. rocznicy uchwalenia konstytucji 3 maja".

Przechadzając się po mrzygłodzkim lesie trzeba dobrze się rozglądać by zobaczyć tą kapliczkę.

Sanok. Dzielnica Olchowce. Tuż na skraju lasu, niedaleko zabudowań.

 Krzyż wzdłuż drogi szutrowej prowadzącej do lasu w Mrzygłodzie.

Giewont.

Halicz.

Tarnica.

Tekst, opracowanie, zdjęcia: Przemek Posadzki

ZAKAZ KOPIOWANIA I ROZPOWSZECHNIANIA ZDJĘĆ BEZ ZGODY AUTORA.
Zdjęcia stanowią jego własność, zgodnie z ustawą o ochronie praw autorskich.
Ustawa z dn. 4.02.1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych.
Rozdz. 1. Art. 1. Pkt. 2.